Như chúng ta đã biết giai đoạn dậy thì (bao gồm tiền dậy thì và dậy thì): Tuổi tiền dậy thì của trẻ em Việt Nam thông thường là 9-11 tuổi với nữ và 12-14 tuổi với nam. Lứa tuổi này, chiều cao của trẻ tăng rất nhanh, trẻ nữ tăng khoảng 6cm/năm và trẻ nam tăng 7cm/năm hoặc hơn nữa nếu dinh dưỡng, vận động hợp lý. Khi đến tuổi dậy thì (12-13 đối với nữ và 15-16 đối với nam), sức lớn chậm lại, mỗi năm tăng khoảng 2cm. Ở giai đoạn này trẻ phát triển mạnh và nhanh về thể lực. Có sự thay đổi của hệ thần kinh, nội tiết mà nổi bật là sự hoạt động của các tuyến sinh dục tăng lên, gây ra những biến đổi về hình thức và sự tăng trưởng của cơ thể trẻ. Tuổi này trẻ hoạt động nhiều, nên cần phải có một chế độ dinh dưỡng thật tốt cho trẻ phát triển hết tiềm năng.
I. Nhu cầu năng lượng cho trẻ
Mỗi ngày, trẻ cần 2.200-2.600 calo, tương đương người trưởng thành. Nếu không cung cấp đúng và đủ, trẻ sẽ bị thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến chậm hoàn thiện và phát triển các bộ phận cơ thể. Lượng đạm cần cao hơn người trưởng thành, giúp trẻ phát triển cơ bắp, nên chiếm 14-15% tổng số năng lượng trong khẩu phần, tương đương 70-80g/ngày, chú ý đạm động vật nhiều sắt giúp phòng chống thiếu máu, cũng như cung cấp vật liệu để xây dựng các cấu trúc tế bào và hoàn thiện phát triển các nội tiết tố về giới tính, tham gia hệ miễn dịch nhằm tăng sức đề kháng. Chất béo (dầu, mỡ) nên chiếm 20-25% năng lượng khẩu phần. Chất bột đường cung cấp năng lượng chính cho cơ thể chiếm 60-70% năng lượng, có trong gạo, bột mì, sản phẩm chế biến, khoai, củ… Phụ huynh nên chọn lựa những loại bột đường thô để cung cấp chất xơ tốt cho đường tiêu hóa và phòng chống béo phì cho trẻ.
II. Vitamin và khoáng chất
Calci: Đặc biệt cần thiết cho lứa tuổi dậy thì, calci là chất dinh dưỡng chính tham gia cấu trúc hệ xương, nếu thiếu sẽ ảnh hưởng đến sức lớn và sự vững chắc của xương. Được cung cấp đầy đủ calci, xương sẽ chắc khỏe và độ đậm xương đạt mức tối đa, giúp trẻ phát triển tốt về chiều cao và phòng được bệnh loãng xương sau này. Tuổi này, mỗi ngày, trẻ cần 1.000-1.200mg calci. Calci có nhiều trong sữa và các chế phẩm của sữa như phô mai, sữa chua, trong những loại đậu, các loại thủy sản như tôm, cua, hàu, nghêu, sò, hến... các loại cá nhỏ kho nhừ ăn cả xương... Nên cho trẻ uống ít nhất 500-600ml sữa/ngày.
Sắt: Nhu cầu ở bé trai khoảng 12-18mg sắt/ngày, nhu cầu bé gái cao hơn, 20mg sắt/ngày. Sắt có nhiều trong thịt, phủ tạng động vật: gan, tim, thận… lòng đỏ trứng, đậu, rau xanh (rau ngót, rau muống...). Thiếu sắt, trẻ sẽ bị thiếu máu gây ra các triệu chứng mệt mỏi, hay quên, buồn ngủ, da xanh…
Kẽm: Là một yếu tố vô cùng quan trọng giúp sản sinh, thúc đẩy và điều hòa các hormon tăng trưởng IGF- I và hormon sinh dục, giúp trẻ có thể phát huy hết tiềm năng phát triển của cơ thể một cách toàn diện trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì, nhu cầu từ 10-20mg/ngày, có nhiều trong thức ăn nguồn gốc động vật.
Iod: Cần khoảng 15mcg/ngày. Iod có nhiều trong hải sản và phải sử dụng muối iod khi nấu ăn. Thiếu iod, trẻ sẽ bị bướu cổ, kém thông minh...
Vitamin: Nhu cầu vitamin nhóm B, C, A, D, acid folic... cũng cao do tăng chuyển hóa năng lượng. Vì vậy, cần phải ăn đa dạng thực phẩm và những thực phẩm tươi càng ít qua chế biến thì càng ít mất chất dinh dưỡng. Lượng rau cần thiết trong ngày là 300-500g.
Qua bài tuyên truyền, cô đã cung cấp một số thông tin cần thiết về chế độ dinh dưỡng cho trẻ ở độ tuổi tiền dậy thì và dậy thì để các em có thể phát triển tốt hơn về thể lực và tinh thần trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì nhé.